Komunikacja Miejska w Gorzowie Wlkp

Gdy pod koniec XIX wieku mały i prowincjonalny Landsberg a. Warthe (dziś Gorzów Wielkopolski) zmieniał swoje oblicze w tętniące życiem centrum gospodarczo-polityczne regionu, jednym z tego wyraźnych znaków było pojawienie się wewnętrznej komunikacji miejskiej. Niczym krwioobieg w organizmie miejskim umożliwiła ona bowiem jego harmonijny i stabilny rozwój.

 Małe i powolne omnibusy konne zostały jeszcze w XIX wieku wyparte i zastąpione tramwajami elektrycznymi, którym w dotarciu na rozrastające się na wzgórzach przedmieścia i nowe zakłady produkcyjne pomogły od 1937 roku autobusy miejskie. Krótki epizod wojenny z trolejbusami, choć potwierdził celowość ich eksploatacji w górzystym, miejskim terenie, zakończył się wraz z przyłączeniem miasta do Polski. Podjęta wówczas decyzja o postawieniu na komunikację tramwajową, jako filar komunikacji miejskiej, rzutuje do dziś na przewozową mapę miasta. W jej wyniku bowiem, to właśnie tramwaje pozostały głównym środkiem transportu wewnątrzmiejskiego, wspierane przez autobusy na rozchodzących się promieniście z centrum trasach. Obraz ten zmieniło dopiero rozpoczęcie budowy wielkich osiedli mieszkaniowych na Górczynie, dla których autobus pozostał jedynym środkiem komunikacji z centrum. Planowana już od lat siedemdziesiątych XX wieku budowa linii tramwajowej wzdłuż ulicy Piłsudskiego, mimo pozostawienia rezerwy terenowej pod przyszłe torowisko, jest wciąż odwlekana w czasie.

 Przez wszystkie lata istnienia, diametralnie zmienił się eksploatowany w mieście tabor. Skromne, dwuosiowe wagony, z otwartymi peronami i drewnianymi ławkami w przedziale pasażerskim, zostały w latach siedemdziesiątych zastąpione wagonami szybkobieżnymi, te zaś w XXI wieku ustąpiły na rzecz nowoczesnych, przegubowych wagonów niskopodłogowych, wyposażonych zgodnie z najnowszymi, ówczesnymi możliwościami techniki. Analogiczną metamorfozę przeszedł tabor autobusowy. Zaznaczyć to jednak warto, że w przypadku tej trakcji, znacznej modyfikacji uległ w ostatnich latach również system napędu. Konieczność rezygnacji z oleju napędowego sprawiła, że coraz więcej autobusów we flocie napędzanych było hybrydowo, bądź też już całkowicie elektrycznie.

 Przyszłość komunikacji miejskiej w Gorzowie rysuje się w stabilnych barwach. Zmodernizowana sieć tramwajowa, z wyremontowanymi torowiskami i nowym taborem jest optymistyczną odpowiedzią na zmieniające się potrzeby przewozowe mieszkańców centrum. Dla rozbudowujących się przedmieść nowoczesną ofertę mają natomiast klimatyzowane i w pełni niskopodłogowe autobusy, zarówno miejskiego przewoźnika, jak i innych firm, realizujących z powodzeniem od wielu lat uzupełniający transport podmiejski. Otrzymywane od wielu lat również certyfikaty i nagrody pozwalają mieć nadzieję, że Miejski Zakład Komunikacji, nie zapominając o swoich korzeniach, pozostanie nadal na dynamicznej i nowoczesnej drodze rozwoju w przyszłości.

SPIS TREŚCI

 Od Autorów /  5

 1. Rozwój Gorzowa od XIX wieku /   6

 2. Początki komunikacji miejskiej - omnibusy konne  /   10

 3. Tramwaje elektryczne   /  16

3.1. Początki komunikacji tramwajowej   /  16

3.2. Tramwaje w okresie międzywojennym   /  32

3.3. Odbudowa komunikacji tramwajowej   /  46

3.4. Okres stabilizacji lat 60-tych   /  61

3.5. Rozwój sieci w latach 70-tych   /  75

3.6. W strukturze wojewódzkiej PKM  /   84

3.7. Koncepcja szybkiego tramwaju z 1981 r.  /   93

3.8. Trudne lata osiemdzisiąte  /  98

3.9. W nowej rzeczywistości   /  106

4. Komunikacja autobusowa   /   152

5. Komunikacja trolejbusowa   /   196

6. Taksówki w strukturach MPK  /   206

7. Tabor komunikacji miejskiej  /  210

 7.1. Tabor tramwajowy   /  210

 Wagony Landsberg i Weyer   /  210

 Okres wagonów warszawskich   /  226

 Wagony generacji 4N1 i 4ND1   /  230

 Wagony N i ND z Katowic  /   245

 Przegubowe wagony 102Na  /  248

 Era wagonów 105N/Na  /  252

 W nowej rzeczywistości końca XX wieku  / 264

 7.2. Tabor autobusowy   /  296

 Okres przedwojenny  /   296

 Epoka Sanów  /  299

 Era Autosanów H9-35   /   307

 Epizod z Jelczami 272Mex  /   310

 Lata 90-te XX wieku  /   315

 Tabor niskopodłogowy XXI wieku   /  325

 Eksploatacja autobusów przegubowych   /   335

 Autobusy MAN Lion’s City i Solaris Urbino  /  337

 Autobusy hybrydowe i elektryczne  /  343

 7.3. Tabor trolejbusowy   /  350

 7.4. Tabor gospodarczy   /   355

 7.5. Tabor historyczny   /  371

 7.6. Tabor wypożyczony i testowy   /   380 

 8. Zajezdnie   /  388

 9. Podsumowanie   /  406

 Dodatki:

Komunikacja miejska w Gorzowie Wlkp. w liczbach   /   407

Kroniki taboru   /   410

Kroniki linii   /   436

Słownik nazw ulic i placów   /  459

Bibliografia   /  460

Zusammenfassung   /  462